تاریخ شفاهی؛ گفتگوی سردار غلامعلی رشید با سردار محسن رضایی

چکیده غلامعلی رشید یکی از فرماندهان بزرگ دوران جنگ با عراق است. نقش و تاثیر تفکرات ایشان در طراحی و تصمیم گیری های سرنوشت ساز، بسیار مؤثر برجسته است. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، درگیر تحرکات ضدانقلاب و اقدامات نفوذی و خرابکارانة عراق در شمال خوزستان شد و با آغاز تهاجم عراق، از مهرماه 1359 تا مهرماه 1360 درکنار رحیم صفوی و شهید حسن باقری در بالاترین سطح فرماندهی جنگ حضور موثر داشت. پس از انتصاب محسن رضایی به عنوان فرماندهی کل سپاه، غلامعلی رشید تا پایان جنگ درکنار ایشان، در قرارگاه فرماندهی جنگ حاضر بود. علاوه براین، وی تاریخ نگار و تجربه نگار جنگ نیز بوده است زیرا از همة جلسات یا صحبت های مهم انجام شده یا مشاهدات خود یادداشت برداری کرده است.   با این توضیح، تاریخ شفاهی با غلامعلی رشید، اثر کم نظیری است که مشخصه آن علوه بر اطلاعات دقیق، صداقت در بیان وقایع و مسائل، همچنین پاسخگوئی در مباحث اساسی و چالشگرانه است. با آغاز تاریخ شفاهی با سردار رشید در اردیبهشت 1388، در ادامة گفت وگوها به نظر می رسید موضوعاتی طرح می شود که به توضیحات افراد دیگری نیاز دارد تا ابعاد واقعه، واکاوی و تکمیل شود. براین اساس، در یکی از جلسات تاریخ شفاهی سردار رشید، از سردار محسن رضایی، فرمانده وقت کل سپاه در دوران جنگ تحمیلی، برای تشریح و تکمیل مباحث تاریخ شفاهی دعوت کرد. در متن پیش رو، سردار رشید با طرح سؤالاتی از سردار محسن رضایی به بررسی نقش وی در آغاز، حین و پایان جنگ و همچنین نوع تعامل با فرماندهان ارتش درطول جنگ پرداخته است و در خاتمه، دکتر محسن رضایی، سردار غلامعلی رشید و محمد دورودیان درباره کارکرد قدرت نظامی ایران برای تأمین اهداف سیاسی به ویژه در مقطع پایان جنگ به طور مفصل به بحث و گفت وگو پرداختند.